FASTag Annual Pass: NHAI महामार्गांपुरता मर्यादित, महाराष्ट्राला फायदा कमीच; समृद्धी महामार्ग, अटल सेतू, मुंबई-पुणे द्रुतगती मार्गावर नाही!

१५ ऑगस्ट २०२५ पासून नवीन FASTag-आधारित वार्षिक पास उपलब्ध होणार आहे, जो केवळ NHAI महामार्गांवरच वैध असेल. ₹३,००० च्या या पासमुळे खासगी वाहनांसाठी टोल भरणे सोपे होईल, परंतु त्याच्या वापरावर काही मर्यादा आहेत.

१५ ऑगस्ट २०२५ पासून सुरू होणारा नवीन FASTag-आधारित वार्षिक पास केवळ NHAI-संचालित महामार्ग आणि द्रुतगती मार्गांवरच लागू होईल. केंद्रीय रस्ते वाहतूक आणि महामार्ग मंत्री नितीन गडकरी यांनी १५ ऑगस्ट २०२५ पासून उपलब्ध होणाऱ्या नवीन FASTag-आधारित वार्षिक पासची घोषणा केली आहे. ₹३,००० किमतीचा हा पास खासगी, गैर-व्यावसायिक वाहनांसाठी, जसे की कार, जीप आणि व्हॅन यांच्यासाठी टोल भरणे सोपे करण्यासाठी आणि प्रवास सुरळीत करण्यासाठी तयार करण्यात आला आहे. मात्र, त्याच्या वापराला काही महत्त्वाच्या मर्यादा आहेत.

केवळ NHAI महामार्गांवरच वैध

या पासची सर्वात महत्त्वाची अट म्हणजे तो केवळ भारतीय राष्ट्रीय महामार्ग प्राधिकरण (NHAI) द्वारे संचालित महामार्ग आणि द्रुतगती मार्गांवरच वैध असेल. राज्य सरकारांच्या अखत्यारीतील मार्गांवर तो स्वीकारला जाणार नाही, ज्यामुळे त्याची उपयुक्तता लक्षणीयरीत्या मर्यादित होते, विशेषतः महाराष्ट्रासारख्या राज्यांमध्ये.

महाराष्ट्रामध्ये, हा पास ८७ टोल प्लाझापैकी केवळ १८ टोल प्लाझावरच वैध असेल. समृद्धी महामार्ग, अटल सेतू किंवा इतर राज्य महामार्ग आणि टोल रस्त्यांसारख्या प्रमुख राज्य-संचालित द्रुतगती मार्गांवर तो स्वीकारला जाणार नाही. यामुळे, हा पास राज्यातील अनेक नागरिकांसाठी फारसा उपयुक्त ठरणार नाही, अशी टीका होत आहे.

पासच्या अटी आणि मर्यादा

या पाससोबत काही अटी देखील आहेत. FASTag खात्यात किमान ₹२०० चे किमान शिल्लक (minimum balance) नेहमी असणे आवश्यक आहे आणि ₹३,००० ची फी परत न मिळणारी (non-refundable) आहे. जर वापरकर्त्याने NHAI मार्गांवर पुरेशा प्रमाणात प्रवास केला नाही, तर पासमधील गुंतवणूक वाया जाऊ शकते.

हा पास वाहनाच्या सध्याच्या RFID-आधारित FASTag शी जोडला जाईल आणि जेव्हा वाहन पात्र NHAI टोल प्लाझाच्या ६० किमीच्या आत येईल, तेव्हा तो आपोआप सक्रिय होईल. हा पास हस्तांतरणीय (non-transferable) नाही आणि ज्या वाहनांचे FASTag केवळ त्यांच्या चेसिस क्रमांकावर नोंदणीकृत आहेत, ती वाहने या पाससाठी पात्र नसतील.

अर्ज कसा कराल?

या पाससाठी हायवे ट्रॅव्हल ॲप (Highway Travel App), NHAI च्या अधिकृत वेबसाइट आणि परिवहन मंत्रालयाच्या वेबसाइटद्वारे अर्ज करता येईल. पास सक्रिय करण्यासाठी लवकरच एक समर्पित लिंक (dedicated link) प्रसिद्ध केली जाईल अशी अपेक्षा आहे.

जरी या उपक्रमाचा उद्देश लांब पल्ल्याचा महामार्ग प्रवास सुलभ करणे हा असला तरी, त्याच्या मर्यादित उपयुक्ततेमुळे, विशेषतः राज्य-व्यवस्थापित मार्गांवर प्रवास करणाऱ्यांसाठी, त्याच्या उपयुक्ततेबद्दल प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले आहे.