यूपीतील धार्मिक पर्यटनाला नवी दिशा, CM योगींचा मास्टर प्लान

लखनऊ. २०३२ पर्यंत जागतिक पर्यटन अर्थव्यवस्था २.२ अब्ज डॉलर्सपर्यंत पोहोचेल. नवीन ट्रेंड्स आणि ५०० हून अधिक प्रसिद्ध स्थळांमुळे भारताचा त्यात मोठा वाटा असेल. यात उत्तर प्रदेशचाही मोठा वाटा असेल. याची अनेक कारणे आहेत. प्रभू रामांची जन्मभूमी अयोध्या, त्यांच्या वनवासातील प्रमुख स्थळ चित्रकूट, विंध्यवासिनी धाम, श्रीकृष्ण, राधा आणि गोपाळांच्या आठवणींनी नटलेले मथुरा, वृंदावन, बरसाना, नंदगाव, गोवर्धन, तीर्थराज प्रयाग, त्रिलोकीनाथ भगवान शिवांचे काशी यामुळे धार्मिक आणि आध्यात्मिक पर्यटनाच्या दृष्टीने उत्तर प्रदेशाचे महत्त्व अनन्यसाधारण आहे. अशा स्थळांसोबतच अशाच प्रकारच्या इतर स्थळांचा विकास व्हावा, ही मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांची केवळ इच्छाच नाही तर संकल्पही आहे. हे घडले आहे आणि घडतही आहे. त्याचे परिणामही दिसत आहेत.

उदाहरणार्थ, काशी विश्वनाथ कॉरिडॉरच्या निर्मितीनंतर २०२३ मध्ये वाराणसी आणि परिसरात १० कोटींहून अधिक पर्यटक/भाविक आले. तसेच अयोध्येत रामजन्मभूमीवर प्रभू श्रीरामाचे दिव्य आणि भव्य मंदिर बांधल्यानंतर दररोज येणाऱ्या पर्यटकांची/भाविकांची संख्या एक ते दीड लाखांपर्यंत आहे. ही संख्या देशातील कोणत्याही धार्मिक स्थळी येणाऱ्या पर्यटकांपेक्षा/भाविकांपेक्षा जास्त आहे. एका अहवालानुसार, पंजाबमधील शीखांचे सर्वात पवित्र स्थळ असलेल्या स्वर्णमंदिरात दररोज येणाऱ्या पर्यटकांची/भाविकांची सरासरी संख्या एक लाखाच्या आसपास आहे. जम्मू-काश्मीरमधील वैष्णोदेवी येथे पोहोचणाऱ्यांची सरासरी संख्या ३२ ते ४० हजार आहे. अशाप्रकारे मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांच्या दूरदृष्टी आणि त्यानुसार केलेल्या प्रयत्नांमुळे धार्मिक आणि आध्यात्मिक पर्यटन, धार्मिक आणि सांस्कृतिक वारशाचे संरक्षण आणि संवर्धन हे राज्याच्या आर्थिक प्रगतीचे साधन बनत आहे. हीच मुख्यमंत्र्यांची इच्छाही आहे.

काशी, प्रयागराज धार्मिक क्षेत्रामुळे धार्मिक पर्यटनाला मिळेल बळ

आता नीती आयोगाच्या सूचनेनुसार योगी सरकार वाराणसी आणि प्रयागराज मिळून एक नवीन धार्मिक क्षेत्र विकसित करणार आहे. या धार्मिक क्षेत्रात प्रयागराज आणि वाराणसी व्यतिरिक्त चंदौली, गाझीपूर, जौनपूर, मिर्झापूर, भदोही हे जिल्हे समाविष्ट असतील. या क्षेत्राचा आकार २२ हजार चौरस किलोमीटरपेक्षा जास्त असेल. याचा सुमारे २ कोटी ३८ लाखांहून अधिक लोकांच्या जीवनावर सकारात्मक परिणाम होईल. ही संकल्पना साकार झाल्यास उत्तर प्रदेशातील धार्मिक पर्यटनाला बळ मिळेल.

उल्लेखनीय म्हणजे, धार्मिक पर्यटनासोबतच योगी सरकारचे लक्ष संबंधित क्षेत्राच्या पायाभूत विकासावरही आहे. उदाहरणार्थ, अयोध्या आणि रामसनेही घाट दरम्यान एक औद्योगिक क्षेत्र बनवण्याची योजना आहे. केंद्र सरकारच्या मदतीने प्रयागराजमध्येही हेच काम करायचे आहे. याच अनुषंगाने प्रयागराज आणि वाराणसी धार्मिक क्षेत्रातही औद्योगिक क्षेत्र आणि नॉलेज पार्क बनवण्याची योजना आहे. यामुळे पर्यटनाव्यतिरिक्त या भागातही स्थानिक लोकांना रोजगार मिळेल. या क्षेत्रात येणारे अनेक जिल्हे पूर्वांचलमधील आहेत, त्यामुळे पूर्वांचलच्या प्रगतीलाही नवी दिशा मिळेल.