
मुंबई : १२ जून रोजी अहमदाबादमध्ये झालेल्या एअर इंडिया विमान दुर्घटनेत २६० लोक मृत्युमुखी पडले. AAIB ने प्राथमिक अहवाल जाहीर केला आहे. त्यावरून असे दिसून आले आहे की टेकऑफच्या काही सेकंदांनंतर बोइंग 787 विमानाच्या इंजिनाचे फ्यूल कंट्रोल स्विच काही काळासाठी बंद झाले होते. त्यामुळे विमानाचे दोन्ही इंजिन बंद पडले आणि अपघात झाला. चला जाणून घेऊया हे फ्यूल कंट्रोल स्विच काय आहेत आणि कसे काम करतात.
बोइंग 787 विमानाचे फ्यूल स्विच दोन्ही इंजिनांचा इंधन पुरवठा नियंत्रित करतात. पायलट जमिनीवर इंजिन चालू किंवा बंद करण्यासाठी किंवा उड्डाणादरम्यान इंजिनमध्ये बिघाड आल्यास ते मॅन्युअली बंद किंवा चालू करण्यासाठी यांचा वापर करतात.
विमान क्षेत्रातील तज्ज्ञांच्या मते, फ्यूल स्विच हा विमानाचा अत्यंत महत्त्वाचा भाग आहे. हा असा स्विच नाही जो एखादा पायलट चुकून बंद करेल. जर उड्डाणादरम्यान स्विच बंद केला तर लगेच इंजिनला इंधनाचा पुरवठा बंद होतो आणि ते बंद पडते.
अमेरिकन एव्हिएशन सेफ्टी तज्ज्ञ जॉन कॉक्स यांच्या मते, इंधन कटऑफ स्विच आणि त्या स्विचद्वारे नियंत्रित केले जाणारे फ्यूल वाल्व्हसाठी वेगळे पॉवर सिस्टिम आणि वायरिंग असतात, जेणेकरून ते प्रत्येक परिस्थितीत काम करत राहतील.
बोइंग 787 विमानात दोन GE इंजिन आहेत. त्यात दोन फ्यूल स्विच असतात. हे थ्रस्ट लीव्हरच्या खाली असतात. स्विचमध्ये स्प्रिंग असते. कोणत्याही स्विचला रनवरून कटऑफमध्ये बदलण्यासाठी पायलटला प्रथम स्विच वर खेचावा लागतो आणि नंतर तो रनवरून कटऑफ किंवा त्याउलट घ्यावा लागतो. त्याचे दोन मोड 'CUTOFF' आणि 'RUN' आहेत. रन म्हणजे इंजिनला इंधन मिळेल. तर 'CUTOFF' म्हणजे इंजिनला इंधन मिळणार नाही.
फ्लाइट रेकॉर्डरनुसार, उड्डाण झाल्यानंतर काही सेकंदांनी, दोन्ही इंजिनांचे स्विच एक एक सेकंदाच्या अंतराने एकामागून एक 'रन'वरून 'कटऑफ'वर आले. त्यामुळे इंजिनला इंधन मिळाले नाही आणि ते बंद पडले. कॉकपिट व्हॉइस रेकॉर्डरमध्ये एका पायलटला दुसऱ्याला विचारताना ऐकू आले की त्याने इंधन का बंद केले. दुसऱ्या पायलटने उत्तर दिले की त्याने असे केले नाही. प्राथमिक अहवालानुसार, काही सेकंदांनंतर स्विच पुन्हा 'रन'वर आले. तथापि, तोपर्यंत उशीर झाला होता. अपघातस्थळी दोन्ही फ्यूल कंट्रोल स्विच 'रन' स्थितीत आढळले.