Night Shift Work : रात्रीच्या शिफ्टमध्ये काम करणाऱ्या महिलांना दमा होण्याचा धोका जास्त

रात्रीच्या शिफ्टमध्ये काम करणाऱ्या महिलांना दिवसा काम करणाऱ्या महिलांपेक्षा दम्याचा त्रास होण्याची शक्यता जास्त असल्याचे एका अभ्यासातून समोर आले आहे. पुरुषांमध्ये मात्र असा संबंध आढळून आलेला नाही. 

नवी दिल्ली : अंदाजे २.५ लाख लोकांच्या अभ्यासानुसार, रात्रीच्या शिफ्टमध्ये काम करणाऱ्या महिलांना दिवसा काम करणाऱ्या महिलांपेक्षा मध्यम ते तीव्र दम्याचा त्रास होण्याची शक्यता जास्त असल्याचे आढळून आले आहे. ईआरजे ओपन रिसर्चमध्ये प्रकाशित झालेल्या अभ्यासात पुरुषांमध्ये दमा आणि रात्रीच्या शिफ्टमध्ये काम करणाऱ्यांमध्ये असा कोणताही संबंध आढळून आलेला नाही. पुरुष दिवसा किंवा रात्री काम करतात यावर दम्याचा धोका बदलत नाही.

रात्रीच्या शिफ्टमध्ये काम करणाऱ्या महिलांना दिवसा काम करणाऱ्या महिलांपेक्षा मध्यम ते तीव्र दम्याचा त्रास होण्याची शक्यता सुमारे ५० टक्क्यांनी जास्त असल्याचे अभ्यासात म्हटले आहे.

"दम्याचा महिलांवर विषम परिणाम होतो. सामान्यतः महिलांना तीव्र दमा असतो आणि पुरुषांच्या तुलनेत दम्यामुळे रुग्णालयात दाखल होण्याचे आणि मृत्यू होण्याचे प्रमाण जास्त असते," असे युकेतील मॅंचेस्टर विद्यापीठाचे डॉ. रॉबर्ट मेडस्टोन म्हणाले.

"शिफ्ट वर्क आणि दमा यांच्यातील संबंधातील लिंगभेदांचे मूल्यांकन करणारा हा पहिला अभ्यास आहे. कायमस्वरूपी रात्रीच्या शिफ्टमध्ये काम करणाऱ्यांना त्याचप्रमाणे दिवसाच्या शिफ्टमध्ये काम करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांच्या तुलनेत मध्यम-तीव्र दम्याची शक्यता जास्त असते असे आम्हाला आढळून आले आहे," असे ते म्हणाले.

रात्रीच्या शिफ्टमध्ये काम करणाऱ्यांना मध्यम ते तीव्र दम्याचा धोका जास्त असल्याचे आढळून आलेल्या मागील संशोधनावर हा अभ्यास आधारित आहे.

पुढील तपासणीसाठी, संशोधन पथकाने एकूण २,७४,५४१ काम करणाऱ्या लोकांचा समावेश केला होता आणि त्यापैकी ५.३ टक्के लोक दम्याने ग्रस्त होते, १.९ टक्के लोक मध्यम ते तीव्र दम्याने ग्रस्त होते (म्हणजे ते दमा-प्रतिबंधक इनहेलर आणि कमीत कमी एक इतर दमा उपचार घेत होते, उदाहरणार्थ मौखिक स्टिरॉइड). एकंदरीत, शिफ्टमध्ये काम करणाऱ्या महिलांना दमा होण्याची शक्यता जास्त असल्याचे संशोधनात आढळून आले आहे.

शिफ्ट वर्क आणि दमा यांच्यातील संबंध संशोधनात स्पष्ट केला नसला तरी, संशोधकांनी म्हटले आहे की, "शिफ्ट वर्कमुळे पुरुष आणि महिला लैंगिक संप्रेरकांच्या पातळीत अडथळा निर्माण झाल्यामुळे असे झाले असावे."

यापूर्वी उच्च टेस्टोस्टेरॉन दम्याविरुद्ध संरक्षक असल्याचे दिसून आले आहे, त्यामुळे महिलांमध्ये कमी टेस्टोस्टेरॉन हे कारण असू शकते. दुसरीकडे, पुरुष आणि महिला वेगवेगळ्या प्रकारचे शिफ्ट वर्क करतात आणि हे एक घटक असू शकते, असे संशोधकांनी म्हटले आहे.

रजोनिवृत्त झालेल्या महिलांमध्ये, हार्मोन रिप्लेसमेंट थेरपी (HRT) न घेणाऱ्या दिवसा काम करणाऱ्यांच्या तुलनेत, रात्री काम करणाऱ्यांमध्ये मध्यम ते तीव्र दम्याचा धोका जवळजवळ दुप्पट झाला आहे.

"आमचे निष्कर्ष असे सूचित करतात की रात्रीच्या शिफ्टमध्ये काम करणाऱ्यांसाठी दम्याविरुद्ध HRT संरक्षक असू शकते, अपेक्षित अभ्यासांमध्ये प्रयोगांमध्ये या गृहीतकाची चाचणी करण्यासाठी अधिक संशोधनाची आवश्यकता आहे," असे मेडस्टोन म्हणाले. संशोधक पुढे लैंगिक संप्रेरके शिफ्ट वर्क आणि दमा यांच्यातील संबंधात भूमिका बजावतात का याचा अभ्यास करण्याची योजना आखत आहेत.