
मुंबई: भारताचे माजी डावखुरे फिरकीपटू दिलीप दोशी यांचे सोमवारी रात्री लंडनमध्ये निधन झाले. ७७ वर्षीय दोशी यांनी वयाच्या अखेरच्या टप्प्यात हृदयविकाराच्या झटक्यामुळे जगाचा निरोप घेतला. त्यांच्या जाण्याने भारतीय क्रिकेटला मोठा धक्का बसला आहे. १९४७ साली जन्मलेले दिलीप दोशी हे केवळ उत्कृष्ट क्रिकेटपटूच नव्हते, तर त्यांच्या कारकिर्दीनंतर त्यांनी समालोचक म्हणूनही आपली स्वतंत्र ओळख निर्माण केली होती. त्यांच्या स्पष्ट, रसाळ आणि अभ्यासपूर्ण भाष्यामुळे क्रिकेटप्रेमी त्यांना विशेष मानत.
दिलीप दोशी यांची आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटमधील एन्ट्री थोडी उशिराची असली, तरी त्यांच्या कामगिरीने कोणतीही कमतरता भासली नाही. १९७९ साली वयाच्या ३२ व्या वर्षी भारताकडून पहिली कसोटी खेळणाऱ्या दोशी यांनी १९८४ पर्यंत ३३ कसोटी सामन्यांत ११४ बळी मिळवले. त्यांनी सहा वेळा एका डावात पाच बळी घेतले होते – हे त्यांच्या दर्जेदार गोलंदाजीचे उदाहरण आहे. त्यांच्या एकदिवसीय कारकीर्दीत त्यांनी १५ सामन्यांत २२ बळी घेतले, तेही अवघ्या ३.९६ च्या अर्थपूर्ण इकॉनॉमी रेटने. ही आकडेवारी त्यांची अचूकता आणि नियंत्रित शैली अधोरेखित करते.
प्रथम श्रेणी क्रिकेटमध्ये दिलीप दोशी यांनी एकूण ८९८ बळी घेतले. २३८ सामन्यांमध्ये ४३ वेळा पाच बळी आणि सहा वेळा १० बळी मिळवणे ही त्यांच्या सातत्यपूर्ण प्रभावी कामगिरीची ठळक खूण आहे. भारतासाठी त्यांनी सौराष्ट्र व बंगाल संघांचे प्रतिनिधित्व केले, तर इंग्लंडमध्ये वॉर्विकशायर आणि नॉटिंगहॅमशायर संघांकडून कौंटी क्रिकेटही खेळले.
दिलीप दोशी हे गेल्या काही वर्षांपासून लंडनमध्ये स्थायिक होते. त्यांच्या पश्चात पत्नी कालिंदी, मुलगा नयन आणि मुलगी विशाखा असा परिवार आहे. त्यांचा मुलगा नयन दोशी याने सरे (इंग्लंड) व सौराष्ट्रकडून क्रिकेट खेळून वडिलांचा वारसा पुढे चालवला आहे.
भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळाने (BCCI) दोशी यांचा फोटो शेअर करत त्यांच्या निधनाबद्दल शोक व्यक्त केला. 'बीसीसीआय माजी फिरकीपटू दिलीप दोशी यांच्या निधनाने शोकसंतप्त आहे. ईश्वर त्यांच्या आत्म्यास शांती देवो,' असे ट्विट BCCI ने केले. सौराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशनने देखील त्यांच्याबद्दल शोक व्यक्त करत म्हटले, "ते आपल्यामागे कौशल्य, वचनबद्धता आणि उत्कृष्टतेचा वारसा सोडून गेले आहेत."
दिग्गज क्रिकेटपटू सचिन तेंडुलकर यांनीही भावनिक शब्दांत आपल्या भावना व्यक्त केल्या. '१९९० मध्ये यूके दौऱ्यावर दिलीपभाईंना भेटलो. त्यांनी मला नेटमध्ये गोलंदाजी केली. ते मला नेहमी प्रेमाने मार्गदर्शन करत आणि मीही त्यांचे आदराने ऐकत असे. त्यांच्या उबदार मनाची कायम आठवण येत राहील,' असे सचिनने सोशल मीडियावर लिहिले.
दिलीप दोशी यांनी आपले क्रिकेट जीवन ‘स्पिन पंच’ या आत्मचरित्रातून मांडले. या पुस्तकातून त्यांच्या कारकीर्दीतील अनुभव, संघर्ष, यश आणि अपयश यांचा प्रामाणिक आलेख उलगडतो.
दिलीप दोशी यांचे निधन म्हणजे केवळ एक क्रिकेटपटू हरपला नाही, तर एक खेळाडू, विचारवंत आणि मार्गदर्शक हरवला. त्यांच्या आठवणी आणि योगदान भारतीय क्रिकेटच्या इतिहासात सुवर्णाक्षरांनी कोरल्या जातील.