रेल्वेत सॅनिटरी पॅड्स का नाहीत? महिलांची सुरक्षा धोक्यात!

"भारतीय रेल्वेत सॅनिटरी पॅड्सची कमतरता का?" मध्यरात्रीच्या ट्रेन प्रवासात अचानक मासिक पाळी... महिला असहाय्य का? २०२५ मध्येही ही मूलभूत सुविधा स्वप्नच राहणार का? हा प्रश्न प्रत्येक महिला प्रवाशाच्या मनात भीती आणि नाराजीसह घोळत आहे!

Indian Railways Sanitary Pads Facility: भारतीय रेल्वेत दररोज लाखो प्रवाशी प्रवास करतात, परंतु महिलांसाठी सॅनिटरी पॅड्ससारखी मूलभूत सुविधा आजही उपलब्ध नाही. अलीकडेच एका महिला प्रवाशाचा अनुभव याचा पुरावा आहे की मासिक पाळीसारख्या आपत्कालीन परिस्थितीत महिला कशा प्रकारे असहाय्य वाटतात.  हा एक असा विषय आहे ज्यावर २०२५ मध्येही गांभीर्याने चर्चा करण्याची गरज आहे. मध्यरात्रीच्या ट्रेन प्रवासात अचानक सुरू झालेल्या मासिक पाळीमुळे त्या महिलेला अशा अडचणीत टाकले, ज्याचा विचार करूनही अंगावर काटा येतो. प्रश्न असा आहे की जिथे ट्रेनमध्ये पाण्याची बाटली, स्नॅक्स आणि औषधे सहज मिळतात, तिथे सॅनिटरी पॅड्ससारखी मासिक स्वच्छतेची (Menstrual Hygiene) आवश्यक सुविधा का नाही?

मध्यरात्रीचा भयानक अनुभव, एका महिला प्रवाशाची कहाणी

एका महिला प्रवाशाने अलीकडेच ट्रेन प्रवासादरम्यान मध्यरात्री अचानक मासिक पाळी आल्याची घटना शेअर केली. त्यांच्याकडे सॅनिटरी पॅड्स नव्हते, आणि IRCTC कर्मचाऱ्यांकडून मदत मागितल्यावर त्यांना निराशाजनक उत्तर मिळाले - "दुकान बंद झाले आहे, सकाळीच मिळेल." विचार करा, या आधुनिक काळातही महिला अशा आपत्कालीन परिस्थितीत असहाय्य राहतात. हा अनुभव एक वेदनादायक वास्तव उघड करतो - ट्रेन प्रवासात मासिक पाळीच्या उत्पादनांची उपलब्धता (Menstrual Products Availability) अजूनही स्वप्न आहे.

ट्रेनमध्ये सॅनिटरी पॅड्सची सुविधा का नाही?

भारतीय रेल्वेत जिथे जेवण, पाणी आणि औषधे सहज उपलब्ध करून दिली जातात, तिथे  सॅनिटरी पॅड्सना (Sanitary Pads in Indian Railways) कधीही प्राधान्य दिले गेले नाही.

• रेल्वे स्थानकावर कधीकधी वेंडिंग मशीन्स नक्कीच दिसतात, परंतु ट्रेन्समध्ये याची कोणतीही व्यवस्था नाही.
• मध्यरात्रीसारख्या परिस्थितीत महिला प्रवाशांना दिलासा देण्याची कोणतीही तरतूद नाही.
• रेल्वे अधिकाऱ्यांच्या विचारात हा मुद्दा अजूनही "महत्त्वाचा" यादीत नाही.

महिला सुरक्षा आणि सन्मानावर प्रश्नचिन्ह

भारतातील महिला प्रवासी सुरक्षा (Women Travel Safety in India) आणि मासिक आरोग्य जागरूकता (Menstrual Health Awareness) यावर अनेक मोहिमा राबवल्या जात आहेत, परंतु प्रत्यक्षात बदल दिसत नाही.

• आता वेळ आली नाही का की ट्रेन प्रवासातही पॅड्सना पाण्याच्या बाटलीइतकेच महत्त्व दिले जावे?
• २०२५ मध्येही महिलांना या मूलभूत गरजेसाठी संघर्ष करावा लागेल का?

आता बदलाचा काळ, उपायांकडे वाटचाल

• ही परिस्थिती सुधारण्यासाठी रेल्वेने काही ठोस पावले उचलावीत.
• सर्व ट्रेन्समध्ये सॅनिटरी पॅड्स वेंडिंग मशीन्स बसवाव्यात.
• ऑनबोर्ड कर्मचाऱ्यांना आपत्कालीन पॅकेट्स उपलब्ध करून द्यावेत.
• तिकीट बुकिंगच्या वेळी महिला प्रवाशांना ही सुविधा कळवावी.
• स्टेशन आणि कोचमध्ये जागरूकता मोहीम राबवावी.