Credit Card: पूर्वी क्रेडिट कार्ड काही ठराविक लोकांकडेच असायची. पण आता बँक खाते असलेल्या प्रत्येकाकडे कार्ड्स आहेत. पण क्रेडिट कार्डमुळे बँकांना काय फायदा होतो, याचा तुम्ही कधी विचार केला आहे का?
मॉल, शॉपिंग सेंटर्स, फोन कॉल्स... कुठेही पाहिलं तरी क्रेडिट कार्डच्या ऑफर्स दिसतात. 'फ्री कार्ड', 'लाइफटाइम नो फी', 'कॅशबॅक' अशा ऑफर्स देऊन बँका आकर्षित करतात. पण बँका क्रेडिट कार्डमध्ये इतका रस का दाखवतात? तुम्ही कधी विचार केला आहे का? चला, याचे उत्तर जाणून घेऊया.
25
क्रेडिट कार्डचा वापर वेगाने वाढत आहे
भारतात क्रेडिट कार्डचा वापर दिवसेंदिवस वाढत आहे. क्रेडिट कार्ड असल्यास लगेच पैसे देण्याची गरज नसते. खरेदी केल्यानंतर सुमारे 45 दिवसांपर्यंत बिल भरण्याची सोय असते. वेळेवर बिल भरल्यास कॅशबॅक आणि रिवॉर्ड पॉइंट्स मिळतात. यामुळे ग्राहकांना सोय होते, तर बँकांना दीर्घकाळात उत्पन्न मिळते. म्हणूनच बँका जास्तीत जास्त लोकांना क्रेडिट कार्ड देण्याचा प्रयत्न करतात.
35
क्रेडिट कार्डमधून बँकांना उत्पन्न कसे मिळते?
आरबीआयच्या आकडेवारीनुसार, 2025 च्या सुरुवातीला देशात 11 कोटींपेक्षा जास्त ॲक्टिव्ह क्रेडिट कार्ड्स होती. क्रेडिट कार्ड हे बँकांसाठी एक संपूर्ण बिझनेस मॉडेल आहे. वेळेवर बिल न भरल्यास 15% ते 40% पर्यंत व्याज आकारले जाते. याशिवाय, वार्षिक रिन्यूअल फी, लेट पेमेंट फी, बॅलन्स ट्रान्सफर फी आणि EMI कन्व्हर्जन फी यांसारख्या शुल्कांमधून बँकांना मोठा नफा मिळतो.
जेव्हा तुम्ही क्रेडिट कार्डने काही खरेदी करता, तेव्हा बँक दुकानदाराकडूनही पैसे आकारते. ती व्यवहाराच्या मूल्यावर 1% ते 3% कमिशन घेते. यालाच इंटरचेंज फी म्हणतात. म्हणजेच, बँक केवळ ग्राहकाकडूनच नाही, तर व्यापाऱ्याकडूनही उत्पन्न मिळवते.
कॅश ॲडव्हान्स घेणे तोट्याचे का असते?
क्रेडिट कार्डने एटीएममधून पैसे काढण्याला कॅश ॲडव्हान्स म्हणतात. ही सुविधा खूप महागडी आहे. पैसे काढल्याबरोबर 2.5% ते 5% पर्यंत फी कापली जाते. इतकेच नाही, तर त्याच दिवसापासून व्याज मोजायला सुरुवात होते. यासाठी कोणताही ग्रेस पिरीयड नसतो. उदाहरणार्थ, तुम्ही 10,000 रुपये काढल्यास, 3% फी म्हणजे 300 रुपये लगेच बँकेला मिळतात. त्यावर व्याज वेगळेच.
55
बँकांना होणारा फायदा
जानेवारी 2025 मध्ये क्रेडिट कार्डवरील खर्च 10.8% ने वाढून 1.84 ट्रिलियन रुपये झाला. रिवॉर्ड्स, कॅशबॅक आणि ट्रॅव्हल डिस्काउंट्स लोकांना जास्त खर्च करण्यास प्रोत्साहित करत आहेत. योग्य प्रकारे बिल भरल्यास क्रेडिट स्कोअर सुधारतो. भविष्यात कर्ज घेण्यासाठी याचा उपयोग होतो. पण, चुकीच्या पद्धतीने वापरल्यास कर्जाच्या सापळ्यात अडकण्याचा धोका असतो. म्हणूनच आरबीआय नियम अधिक कडक करत आहे.
