
मुंबई - अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प हे वादग्रस्त वक्तव्ये, ठाम राजकीय भूमिका आणि प्रभावी नेतृत्वशैलीसाठी प्रसिद्ध आहेत. "America First" ही त्यांची घोषणा अमेरिकेच्या राजकीय इतिहासात दीर्घकाळ लक्षात राहील अशी ठरली आहे. त्यांनी सातत्याने अमेरिकन वस्तूंना, कामगारांना आणि उद्योगांना प्राधान्य देण्याचे समर्थन केले. मात्र, त्यांच्या वैयक्तिक व्यवसायिक निर्णयांकडे पाहिल्यास या घोषणेशी काहीसे विरोधाभास दिसून येतात, विशेषतः त्यांच्या फॅशन ब्रँड संदर्भात.
राजकारणात नेत्याची प्रतिमा ही शब्दांइतकीच महत्त्वाची असते. डोनाल्ड ट्रम्प यांनी स्वतःच्या प्रतिमेसाठी एक विशिष्ट आणि सातत्यपूर्ण स्टाईल निवडली. लांब लाल टाय, पांढरा शर्ट आणि निळा सूट. ही जोडी केवळ स्टायलिश दिसते असे नाही, तर ती अमेरिकी ध्वजाचे रंगही दर्शवते. लाल, पांढरा आणि निळा, जी त्यांची राष्ट्रवादावर आधारित "America First" भूमिका अधोरेखित करते.
लाल रंगाचा टाय विशेष महत्त्वाचा ठरतो. मानसशास्त्रीयदृष्ट्या लाल रंग सत्ता, आत्मविश्वास आणि वर्चस्व या भावनांशी संबंधित असतो. ट्रम्प यांनी स्वतःला "अल्फा लीडर" म्हणून मांडले आहे, आणि लाल टाय त्या प्रतिमेला पूरक ठरतो. अमेरिकेतील बहुतांश राष्ट्राध्यक्षांनी लाल टाय वापरला असला, तरी ट्रम्प यांनी तो स्वतःच्या ब्रँडचा एक घटक बनवला.
हीच प्रतिमा घडवताना आणि राजकीय मंचावर अमेरिकन उत्पादनांचा पुरस्कार करताना, ट्रम्प यांचे स्वतःचे ब्रँड मात्र विदेशी उत्पादनांवर अवलंबून असल्याचे स्पष्ट होते. Donald J. Trump Signature Collection अंतर्गत टाय, शर्ट, सूट इत्यादी वस्त्रांचे उत्पादन प्रामुख्याने चीन, इटली, मेक्सिको आणि व्हिएतनाम यासारख्या देशांत होते. अनेक उत्पादनांवर “Made in China” किंवा “Imported” असे लेबल असते, जी बाब ट्रम्प यांच्या राजकीय भूमिकेशी विसंगत आहे.
विशेष म्हणजे, ट्रम्प यांच्या लोकप्रिय लाल टायपैकी काही इटालियन ब्रँड इतालो फेरेट्टी (Italo Ferretti) कडून घेतले जातात. यामुळे अनेक वेळा टीका झाली आहे की जे नेते "अमेरिकन उत्पादन" आणि स्थानिक उद्योगांना प्राधान्य देण्याची मागणी करतात, त्यांचे स्वतःचे वस्त्र ब्रँड मात्र परदेशी उत्पादनांवर आधारित आहेत.
या विरोधाभासात फक्त डोनाल्ड ट्रम्पच नव्हे, तर त्यांची कन्या इवांका ट्रम्प देखील सामील आहे. तिच्या स्वतःच्या फॅशन लाईनसाठीही उत्पादन भारत, चीन, बांगलादेश आणि अन्य देशांत होते. ट्रम्प प्रशासनाच्या कार्यकाळात आयातीवर लादलेल्या करवाढीमुळे या वस्त्रांचे उत्पादन अधिक महाग झाले. त्यामुळे अमेरिकेतील वस्त्र व्यवसायाचे संरक्षण करण्याचे धोरण आणि स्वतःचे व्यवसायिक निर्णय यामध्ये तफावत स्पष्ट होते.
औपचारिक कार्यक्रमांसाठी ट्रम्प हे ब्रिओनी (Brioni) या प्रसिद्ध इटालियन ब्रँडचे सूट वापरतात. त्यांचे शूजही अनेकदा जागतिक दर्जाचे, परदेशी ब्रँड्समधून घेतलेले असतात. उदा. ऑक्सफर्ड शूज. विशेष म्हणजे, ट्रम्प यांनी राष्ट्राध्यक्षपदाच्या कार्यकाळातही या वस्त्रांसाठी सरकारी किंवा प्रचार निधी न वापरता स्वतःच्या खिशातून पैसे खर्च केले होते.
पुरुषांच्या औपचारिक पोशाखात टायचा इतिहास १७व्या शतकातील क्रोएशियन सैनिकांपासून सुरू होतो. त्यावेळी 'क्रावात' नावाचा गळ्यात बांधायचा रुमाल फ्रान्समध्ये लोकप्रिय झाला. नंतर संपूर्ण युरोपमध्ये पसरला. १९व्या शतकात याचा आधुनिक टायमध्ये रूपांतर झाले. २०व्या शतकात टाय हा पुरुषांच्या औपचारिक पोशाखाचा भाग बनला.
अमेरिकेच्या राष्ट्राध्यक्षांनी १९व्या शतकाच्या उत्तरार्धापासून टाय परिधान करण्यास सुरुवात केली. २०व्या आणि २१व्या शतकात टाय हा राष्ट्रपती प्रतिमेचा महत्त्वाचा भाग ठरला आहे. प्रत्येक राष्ट्राध्यक्ष आपल्या आवडीप्रमाणे टायची निवड करत आला आहे. उदाहरणार्थ, बराक ओबामाने गडद निळ्या टायचा वारंवार वापर केला, तर ट्रम्पसाठी लाल टाय हा प्रतिमेचा केंद्रबिंदू ठरला.
टाय हे फक्त पोशाखाचे एक अंग नसून, ट्रम्पसाठी तो ब्रँडिंगचा एक भाग आहे. अनेक वेळा त्यांनी टाय वेगळ्या पद्धतीने वापरल्याचे पाहायला मिळाले. खांद्यावर टाकलेला, किंवा डोक्यावर ठेवलेला टाय, जी गोष्ट त्यांच्या प्रतिमेत एक वेगळेपणा आणते. राजकीय सभांमध्ये लाल टायमुळे ते अधिक ठळकपणे उठून दिसतात आणि त्यांची उपस्थिती अधिक प्रभावी वाटते.
टाय, सूट किंवा इतर फॅशन निवडी या व्यक्तिगत असल्या, तरी जेव्हा त्या व्यक्ती देशाच्या सर्वोच्च पदावर असते, तेव्हा त्या निवडीतून देखील राजकीय संदेश जातात. ट्रम्प यांनी आपली प्रतिमा तयार करताना अमेरिकन मूल्यांचा आधार घेतला. मात्र, त्यांच्या वस्त्र ब्रँडची व्यावसायिक रणनीती त्या मूल्यांशी जुळत नाही, यामुळे त्यांच्यावर टीका झाली.
एकीकडे "मेड इन अमेरिका" ची मोहीम राबवताना, दुसरीकडे स्वतःचे उत्पादन “मेड इन चायना” असणे हा विरोधाभास जनतेच्या नजरेतून सुटत नाही. यामुळे ट्रम्प यांचे राजकीय धोरण आणि वैयक्तिक व्यवसाय यामधील विसंगती अधोरेखित होते.
डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या लाल टायची कथा ही केवळ फॅशनची नाही, तर राजकीय संदेश, वैयक्तिक ब्रँडिंग आणि धोरणात्मक विरोधाभास यांची गोष्ट आहे. त्यांनी ज्या लाल टायच्या माध्यमातून ताकद, आत्मविश्वास आणि राष्ट्रवादाचे प्रतीक उभे केले, तोच टाय इटलीत बनलेला असावा हे या संपूर्ण प्रतिमेला आव्हान देतो.
त्यांच्या टायचा इतिहास, त्यामागचे मानसशास्त्र, त्यांच्या फॅशन ब्रँडमधील परदेशी उत्पादनांची भूमिका, हे सगळे मिळून ट्रम्प यांचा फॅशन व राजकारणातील समांतर प्रवास उलगडतात. त्यांच्या सारख्या व्यक्तींसाठी टाय हा फक्त परिधानाचा भाग नसतो, तर तो एक प्रतिकात्मक संदेश असतो, जो प्रभाव निर्माण करतो, पण कधी कधी विरोधाभासही उघड करतो.