
Tejas Fighter Jet Crashes During Dubai Air Show : दुबई एअर शोदरम्यान शुक्रवारी दुपारी उड्डाण प्रात्यक्षिक करत असताना भारतीय बनावटीच्या 'तेजस' लढाऊ विमानाला अपघात झाला. हा अपघात होताच, अल मकतूम आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर काळ्या धुराचे मोठे लोट पसरले आणि उपस्थित प्रेक्षकांनी हा क्षण पाहिला.
भारतीय वायुसेनेच्या विमानाला झालेल्या अपघातात एका वैमानिकाचा दुर्दैवी मृत्यू झाल्याची माहिती वायुसेनेने निवेदनाद्वारे दिली आहे. मृत वैमानिकाची ओळख विंग कमांडर नमांश स्याल अशी पटली आहे. वायुसेनेने या घटनेबद्दल गहन दुःख व्यक्त केले आहे. निवेदनात म्हटले आहे की, "IAF ला या प्राणहानीबद्दल अत्यंत दुःख असून, आम्ही दुःखी कुटुंबासोबत या कठीण काळात खंबीरपणे उभे आहोत." अपघाताचे नेमके कारण शोधण्यासाठी वायुसेनेने कोर्ट ऑफ इन्क्वायरीचे आदेश दिले आहेत.
या दुर्दैवी घटनेनंतर अनेक राजकीय नेत्यांनी शोक व्यक्त केला आहे:
केंद्रीय संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह यांनी विंग कमांडर नमांश स्याल यांच्या निधनाबद्दल संवेदना व्यक्त करत, त्यांना "शूर आणि धाडसी" असे संबोधले.
काँग्रेस नेते राहुल गांधी यांनीही वैमानिकाच्या कुटुंबाप्रती सहानुभूती व्यक्त केली. ते म्हणाले, "त्यांच्या शौर्य आणि सेवेचा आदर करत संपूर्ण देश त्यांच्यासोबत उभा आहे."
प्रत्यक्षदर्शी आणि वृत्तवाहिन्यांना मिळालेल्या व्हिडिओनुसार, हिंदुस्तान एरोनॉटिक्स लिमिटेडने विकसित केलेले हे सिंगल-सीट हलके लढाऊ विमान स्थानिक वेळेनुसार सुमारे २:१० वाजता कोसळले. वैमानिकाची नेमकी काय स्थिती आहे किंवा त्यांनी अपघातग्रस्त विमानातून बाहेर उडी मारली आहे की नाही, याबद्दल अधिकाऱ्यांकडून त्वरित कोणतीही माहिती मिळाली नाही. या अपघातावर भारतीय हवाई दलाकडून अधिकृत निवेदन येणे अद्याप बाकी आहे.
हा अपघात जगातल्या सर्वात मोठ्या विमान प्रदर्शन सोहळ्यांपैकी एक असलेल्या द्वैवार्षिक दुबई एअर शोमध्ये झाला. या आठवड्यात या प्रदर्शनादरम्यान एमिरेट्स आणि फ्लायदुबईने अब्जावधी डॉलर्सच्या विमानांच्या खरेदीसह अनेक मोठ्या घोषणा केल्या होत्या.
तेजस विमानाचा दोन वर्षांपेक्षा कमी कालावधीतील हा दुसरा अपघात आहे. यापूर्वी, मार्च २०२४ मध्ये राजस्थानच्या जैसलमेर येथे एका तेजस लढाऊ विमानाला अपघात झाला होता. २००१ मध्ये पहिले चाचणी उड्डाण झाल्यापासून तेजसच्या २३ वर्षांच्या इतिहासातील हा पहिलाच अपघात होता आणि त्या दुर्घटनेत वैमानिक सुरक्षितपणे बाहेर पडला होता.
तेजस हे ४.५-व्या पिढीचे मल्टी-रोल लढाऊ विमान आहे. हवाई संरक्षण मोहिमा, आक्रमक हवाई मदत आणि जवळच्या लढाईतील ऑपरेशन्स पार पाडण्यासाठी ते तयार केले गेले आहे. हे विमान त्याच्या श्रेणीतील सर्वात हलके आणि सर्वात लहान लढाऊ विमानांपैकी एक म्हणून ओळखले जाते.
या जेटचे एक महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्याची 'मार्टिन-बेकर झिरो-झिरो इजेक्शन सीट'. वैमानिकांना शून्य उंचीवर आणि शून्य वेगावरही – जसे की टेक-ऑफ, लँडिंग किंवा कमी उंचीवरील कसरतींदरम्यान – सुरक्षितपणे बाहेर पडता यावे यासाठी ही सीट डिझाइन केलेली आहे. या प्रणालीमध्ये स्फोटक वापरून विमानाचे छत उडवले जाते, वैमानिकाला विमानापासून दूर ढकलले जाते आणि नंतर खाली येताना स्थिरता मिळावी यासाठी पॅराशूट उघडले जातात.
धावपट्टीजवळील प्रेक्षक गॅलरीतून एअर शो पाहणाऱ्या प्रेक्षकांनी या अपघाताचा क्षण अनुभवला. व्हिडिओमध्ये तेजस विमान प्रात्यक्षिक करत असताना त्याची उंची कमी झाल्याचे आणि ते वेगाने खाली उतरताना दिसत होते. काही सेकंदातच, धुराचा एक मोठा ढग आकाशात उठला, ज्यामुळे उपस्थितांमध्ये आश्चर्य आणि धावपळ उडाली.
भारताच्या जुन्या होत चाललेल्या लढाऊ विमानांच्या ताफ्याचे आधुनिकीकरण करण्यासाठी आणि परदेशी पुरवठादारांवरील अवलंबित्व कमी करण्यासाठी 'तेजस' कार्यक्रम अत्यंत महत्त्वाचा आहे. 'नंबर ४५ फ्लाइंग डॅगर्स' नावाची तेजसची पहिली स्क्वाड्रन २०१६ मध्ये भारतीय हवाई दलामध्ये सामील झाली होती.