मराठमोळ्या दिव्या देशमुखनं FIDE महिला बुद्धिबळ विश्वचषक जिंकत इतिहास रचला, विश्वविजेत्या कोनेरु हम्पीला केले पराभूत

अंतिम फेरीचा प्रारंभ क्लासिकल प्रकारातील दोन सामन्यांनी झाला. या दोन्ही सामने बरोबरीत सुटले. कोनेरु हम्पीसारख्या अनुभवी खेळाडूविरुद्ध दिव्या देशमुखनं कोणतीही घाई न करता संयमाने खेळ केला. 

बटुमी (जॉर्जिया) - मराठमोळ्या दिव्या देशमुखनं 2025 च्या FIDE महिला बुद्धिबळ विश्वचषकात इतिहास रचला आहे. बटुमी शहरात पार पडलेल्या या स्पर्धेच्या अंतिम सामन्यात दिव्यानं भारताच्याच दिग्गज ग्रँडमास्टर कोनेरु हम्पीचा पराभव करत प्रतिष्ठेचं विजेतेपद पटकावलं.

अंतिम फेरीची सुरवात क्लासिकल प्रकारातील दोन सामन्यांनी झाली. हे दोन सामने बरोबरीत सुटले. कोनेरु हम्पीसारख्या अनुभवी खेळाडूविरुद्ध दिव्या देशमुखनं कोणतीही घाई न करता संयमाने खेळ केला. क्लासिकल प्रकारात दोघींनाही 1-1 गुण मिळाले आणि सामना टायब्रेकरकडे वळला.

रॅपिड राउंडमध्ये निर्णायक विजय

टायब्रेकरमध्ये म्हणजेच रॅपिड प्रकारात दिव्या देशमुखनं आपली हुशारी आणि रणनीतीद्वारे बाजी मारली. पहिल्या रॅपिड गेममध्ये तिनं पांढऱ्या पाद्यांनी खेळ करताना आक्रमक सुरुवात केली. कोनेरु हम्पीने ती आघाडी रोखण्याचा प्रयत्न केला आणि सामना बरोबरीत संपवला.

मात्र दुसऱ्या रॅपिड सामन्यात दिव्या देशमुखनं काळ्या प्याद्यांसह उत्कृष्ट खेळ करत हम्पीवर दडपण निर्माण केलं. प्रारंभापासूनच दिव्याचं वर्चस्व स्पष्ट दिसत होतं. कोनेरु हम्पी वेळेच्या व्यवस्थापनामध्ये अडकल्यामुळे काही चुका झाल्या आणि दिव्यानं या संधीचं सोनं केलं.

अंतिम फेरीपर्यंतचा प्रवास

19 वर्षीय दिव्या देशमुखनं उपांत्य फेरीत चीनच्या टॅन झोंगीचा 1.5-0.5 असा पराभव केला होता. त्याआधी क्वार्टर फायनलमध्ये तिनं ग्रँडमास्टर हरिका द्रोणवल्लीला टायब्रेकरमध्ये हरवून अंतिम चारमध्ये प्रवेश मिळवला होता. प्री-क्वार्टरमध्ये तिनं झू जिनरला 2.5-1.5 अशा फरकाने पराभूत केलं होतं.

टायब्रेकर कसा खेळवला जातो?

FIDE च्या नियमानुसार, क्लासिकल सामन्यांमध्ये निकाल न लागल्यास टायब्रेकरमध्ये दोन रॅपिड गेम खेळवले जातात. प्रत्येकी 15 मिनिटे आणि प्रत्येकी चालीनंतर 10 सेकंदांची वाढ असते. जर या दोन सामन्यांनंतरही निकाल न लागल्यास पुढचे 10-10 मिनिटांचे गेम्स होतात आणि हाच क्रम पुढे वाढत जातो, जोपर्यंत विजेता ठरत नाही.

नागपुरकर दिव्या देशमुख

दिव्या देशमुखचा जन्म 9 डिसेंबर 2005 रोजी नागपूरमध्ये झाला. तिचे वडील आणि आई दोघेही डॉक्टर आहेत. केवळ 5 व्या वर्षी तिनं बुद्धिबळ खेळायला सुरुवात केली. वयाच्या 7 व्या वर्षी तिनं अंडर-7 राष्ट्रीय अजिंक्यपद जिंकलं. त्यानंतर 2014 मध्ये डरबन (दक्षिण आफ्रिका) इथं झालेल्या जागतिक अंडर-10 स्पर्धेत, आणि 2017 मध्ये ब्राझीलमध्ये अंडर-12 वर्ल्ड युथ टायटल मिळवलं.

तिच्या सातत्यपूर्ण कामगिरीमुळे तिला 2021 मध्ये 'वुमन ग्रँडमास्टर' (WGM) ही पदवी मिळाली. ती विदर्भातील पहिली महिला ग्रँडमास्टर ठरली. आता FIDE विश्वचषक जिंकत तिनं 'ग्रँडमास्टर' पदवीही मिळवली असून ती आता भारतातील अव्वल बुद्धिबळपटूंमध्ये गणली जात आहे.

विजयानंतर भावुक दिव्या

FIDE महिला बुद्धिबळ विश्वचषकात अंतिम फेरी जिंकून दिव्या देशमुख फारच भावुक झाली. हा क्षण तिच्या जीवनातील अविस्मरणीय ठरला आहे. एवढ्या कमी वयात मिळवलेलं हे यश फक्त तिचं नव्हे तर तिच्या कुटुंबाचं, प्रशिक्षकांचं आणि देशाचं अभिमान आहे. यामुळेच देशातील तरुण खेळाडूंमध्ये नवीन उमेद आणि प्रेरणा निर्माण होणार आहे.

या विजयानंतर दिव्याने कॅंडिडेट्स बुद्धिबळ स्पर्धेसाठी देखील पात्रता मिळवली आहे, जी महिलांमध्ये जगातील सर्वोत्तम खेळाडूंमध्ये आपलं स्थान सिद्ध करण्याची संधी देते.

भारतासाठी सुवर्णक्षण

दिव्या देशमुख आणि कोनेरु हम्पी यांच्यातील अंतिम सामना म्हणजे भारतीय बुद्धिबळाचा सर्वोच्च क्षण होता. एकीकडे 36 वर्षीय अनुभवी हम्पी, तर दुसरीकडे केवळ 19 वर्षीय नवोदित दिव्या. दोघींचाही खेळ अत्युच्च दर्जाचा होता. यामुळेच भारताने पहिल्यांदाच महिला विश्वचषकात अंतिम फेरीत दोन प्रतिनिधी दिले.

तज्ज्ञांचे मत

काही वरिष्ठ ग्रँडमास्टर्सच्या मते, दिव्याचा खेळ प्रगल्भ असून तिनं मानसिक ताकदीने, वेळेचं उत्कृष्ट नियोजन करत स्पर्धेतील प्रत्येक टप्पा लीलया पार केला. तिच्या खेळात स्पष्ट धोरण आणि प्रचंड आत्मविश्वास होता, जो एखाद्या अनुभवी खेळाडूकडे असावा तसा जाणवला.

दिव्या देशमुखचं हे यश केवळ एक वैयक्तिक नाही, तर संपूर्ण भारतीय बुद्धिबळासाठी अभिमानास्पद क्षण आहे. नागपूरसारख्या शहरातून येणाऱ्या एका तरुणीनं जागतिक बुद्धिबळ स्पर्धेवर आपली छाप सोडली. पुढील पिढीसाठी आदर्श निर्माण केला. तिच्या या यशामुळे अनेक तरुण मुलींना बुद्धिबळ खेळण्याची प्रेरणा मिळेल. भारताने बुद्धिबळ जगतात पुन्हा एकदा आपली छाप सोडली आहे आणि दिव्या देशमुखचं नाव आता या यशस्वी परंपरेचा भाग बनलं आहे.