FPI बाहेरगाव असूनही, रुपया स्थिर; RBIची भूमिका महत्त्वाची

फेब्रुवारीमध्ये मोठ्या प्रमाणात परकीय पोर्टफोलिओ गुंतवणूकदार (FPI) बाहेर पडले असले तरी, अमेरिकन डॉलरची स्थिरता, रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) च्या सक्रिय हस्तक्षेपाने रुपयाला झपाट्याने घसरण्यापासून वाचवले आहे, असे बँक ऑफ बडोदाच्या अहवालात म्हटले आहे.

नवी दिल्ली: फेब्रुवारीमध्ये मोठ्या प्रमाणात परकीय पोर्टफोलिओ गुंतवणूकदार (FPI) बाहेर पडले असले तरी, अमेरिकन डॉलरची स्थिरता आणि रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) च्या सक्रिय हस्तक्षेपाने रुपयाला झपाट्याने घसरण्यापासून वाचवले आहे, असे बँक ऑफ बडोदाच्या अहवालात म्हटले आहे.
जानेवारीमध्ये १.२ टक्क्यांनी घसरल्यानंतर, फेब्रुवारी २०२५ मध्ये रुपया एक टक्क्याने कमकुवत झाला, असे अहवालात नमूद केले आहे.
"FPI बाहेरगाव असूनही, अमेरिकन डॉलरची स्थिरता आणि RBIच्या हस्तक्षेपाने रुपयाची घसरण रोखली आहे" असे त्यात म्हटले आहे.
भारतीय रुपयाचे अवमूल्यन प्रामुख्याने बाह्य घटकांमुळे, विशेषतः यूएस फेडरल रिझर्व्हच्या धोरणात्मक भूमिकेमुळे आणि नवीन अमेरिकन प्रशासनाकडून भारतीय निर्यातीवरील उच्च दरांबद्दलच्या चिंतेमुळे झाले आहे. या घटकांमुळे गुंतवणूकदारांचा विश्वास कमी झाला आहे, ज्यामुळे भारतीय बाजारपेठेतून भांडवल बाहेर पडत आहे.
२०२५ मध्ये आतापर्यंत FPIने जवळपास १२ अब्ज अमेरिकन डॉलर्स काढले आहेत, त्यातील बहुतांश इक्विटी बाजारातून काढले आहेत, असेही अहवालात म्हटले आहे.
तथापि, पूर्णपणे सुलभ मार्गाने (FAR) गुंतवणूक करण्याच्या विभागातून काही आधार मिळाला आहे, ज्यामुळे परकीय गुंतवणूकदारांना कोणत्याही निर्बंधांशिवाय सरकारी बाँडमध्ये गुंतवणूक करता येते.
"खरं तर, परकीय गुंतवणूकदारांनी २०२५ मध्ये जवळपास १२ अब्ज अमेरिकन डॉलर्स काढले आहेत. यातील बहुतांश इक्विटी बाजारातून काढले आहेत", असे त्यात म्हटले आहे.
जवळच्या काळात रुपया ८६.७५-८७.७५ प्रति अमेरिकन डॉलर या दरम्यान व्यवहार करेल, असा अंदाज अहवालात वर्तवण्यात आला आहे. तथापि, जागतिक परिस्थिती बिघडल्यास रुपया आणखी कमकुवत होऊ शकतो, असा इशाराही अहवालात देण्यात आला आहे.
तिसऱ्या तिमाहीत मजबूत आर्थिक वाढ आणि चौथ्या तिमाहीसाठी आशावादी अंदाजांसह काही सकारात्मक घडामोडी असूनही, हे घटक केवळ तात्पुरता दिलासा देऊ शकतात, असे अहवालात सुचवण्यात आले आहे. रुपयाच्या शाश्वत पुनर्प्राप्तीची गुरुकिल्ली जागतिक जोखीम धारणा सुधारण्यात आणि FPI प्रवाह स्थिर करण्यात आहे.
चलनवाढ व्यवस्थापित करण्याची क्षमता मजबूत करण्यासाठी, RBIने अलीकडेच USD/INR स्वॅप केला आहे, ज्यामुळे त्यांच्या परकीय चलन साठ्यात १० अब्ज अमेरिकन डॉलर्सची भर पडली आहे. व्यापारी तणाव आणखी वाढल्यास बाजारात हस्तक्षेप करण्यासाठी मध्यवर्ती बँकेला अतिरिक्त संसाधने उपलब्ध करून देण्याची अपेक्षा आहे.
रुपयावर दबाव असतानाही, RBIचे उपाय आणि जागतिक आर्थिक ट्रेंड त्याच्या भविष्यातील दिशा ठरवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतील.